GIỚI THIỆU SÁCH THÁNG 01 NĂM 2024

Các dạng bài tập và cảm thụ thơ văn 9

                                                            -CAO BÍCH XUÂN-

           Đại thi hào Mác- Xin Gooc-ki từng nói: "Văn học là nhân học" có nghĩa học văn là học để làm người. Học sinh học tốt môn văn sẽ có ích rất nhiều trong giao tiếp trong đời sống gia đình và bạn bè. Môn văn cũng giữ vị trí quan trọng trong nhà trường, góp phần hình thành những con người có trình độ học vấn với tư tưởng tình cảm cao đẹp. Hưởng ứng cuộc thi viết sách bài tập và sách tham khảo dựa theo chương trình mới của Bộ GD& ĐT. Đặc biệt là môn Ngữ Văn nhà xuất bản đã nhận được nhiều bài dự thi đặc sắc. Một trong những cuốn sách đã được đưa vào diện xét giải và nhận được sự hưởng ứng, đánh giá cao của đông đảo giáo viên, học sinh cũng như các bậc phụ huynh quan tâm đén việc học hành của con em mình trong cả nước, đó là bộ sách các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 6, 7, 8, 9. Nhằm giúp các em học sinh yêu thích môn Ngữ Văn, hơn nữa tiến tới biết cách thực hành, cảm thụ thơ văn, học giỏi bộ môn Ngữ văn.

           Thư viện nhà trường xin trân trọng giới thiệu với các em học sinh lớp 9 nói riêng và các em học sinh yêu thích bộ môn văn nói chung cuốn sách: “Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 9” của tác giả( nhà giáo ưu tú ) Cao Bích Xuân.

           Cuốn sách dày 279 trang, in cỡ chữ vừa, sáng sủa trên nền khổ giấy 17 x 24 cm. Các em đã nhìn thấy cuốn sách mà cô giáo thiệu với các em chưa? Bìa của cuốn sách là một màu xanh trang nhã và hết sức giản dị phải vậy không các em? Có thể nói đây là cuốn sách hay, hấp dẫn, thiết thực, bổ ích, và được xem như một cẩm nang trong việc giúp các em nâng cao kĩ năng làm văn, mở ra cho các em con đường tiếp cận cái hay cái đẹp của một tác phẩm thơ văn. Tiếp nối hệ thống các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn 6. 7. 8, cuốn sách bán sát nội dung kiến thức chương trình và SGK Ngữ văn 9 theo hướng tích hợp tích luỹ tự nhiên giữa ba phần: Văn -Tiếng việt- Tập làm văn, nhưng Tập làm văn vẫn là trục chính. Hướng tích hợp sẽ thể hiện qua hàng loạt các dạng bài tập cụ thể, sinh động, gắn liền với đời sống xã hội và đời sống tình cảm của học sinh lứa tuổi THCS. Đồng thời cuốn sách cũng có một hệ thống các dạng bài tập cảm thụ nhằm giúp các em học sinh học khá, giỏi văn hơn.

Cuốn sách gồm có 4 phần:

            Phần I: Các dạng bài tập làm văn (7-136) Đây là một trong hai phần trọng tâm chiếm 129/ 275 trang. Tác giả đã tập trung vào năm kiểu văn bản trong chương trình Ngữ Văn THCS để giới thiệu với bạn đọc. Đó là các kiểu văn bản: Văn bản thuyết minh(chương I), văn bản tự sự (chương II), văn bản nghị luận xã hội (chương III) văn bản nghị luận văn học (chương IV) văn bản điều hành (chương V)          

            Ở mỗi tác giả đều đề cập đến những vấn đề lí thuyết trọng tâm và đưa ra một hệ thống bài tập ứng dụng khoa học, sáng tạo, đa dạng ở nhiều góc độ khác nhau với một hệ thống câu hỏi, phát hiện sáng tạo và vận dụng kĩ năng rất đặc sắc. Các em học sinh vừa có thể dễ dàng củng cố ôn tập phần lý thuyết và các dạng bài tập làm văn, vừa áp dụng vào làm hệ thống các bài tập mở rộng. Để giúp các em học sinh có thể tự mình lý giải được hàng loạt các câu hỏi mà bấy lâu các em hằng trăn trở. Bài văn thuyết minh, tự sự, nghị luận ở lớp 9, tiếp lối nâng cao phát triển thêm một số nội dung so với lớp 6, 7, 8 như thế nào?

Chương trình Ngữ văn lớp 9 bên cạnh việc tiếp tục cung cấp cho các em tri thức về các kiểu văn bản lại tiếp tục hình thành và rèn luyện cho các em kỹ năng kết hợp các phương thức biểu đạt trong cùng một kiểu văn bản. Đó là việc giúp các em biết: vận dụng một số biện pháp nghệ thuật và các yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh (chương I) Biết kết hợp các yếu tố miêu tả và nghị luận, đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự (chương II). Cũng như biết cách phân tích, tổng hợp trong văn bản nghị luận (chương III + IV) . Để biết được một bài văn thuyết minh hay hơn, viết bài văn tự sự hấp dẫn hơn và viết bài văn nghị luận thuần thục hơn.

Từ trang 7- 136 phần một cuốn sách cùng 135 bài tập thực hành sinh động, cô tin rằng đó sẽ là lời giải đáp hữu ích cho các em về vấn đề này.

           Phần hai: Các dạng bài tập cảm thụ thơ văn ( bắt đầu từ trang 137- 160). Đến với phần hai của cuốn sách, phần các dạng bài tập cảm thụ thơ văn gồm 25 bài tập là những dạng bài tập dành cho học sinh khá giỏi. Muốn học giỏi môn Ngữ văn trước hết ta phải yêu môn Ngữ văn. Một trong các cách để đến với tình yêu môn Ngữ văn là các em hãy tập làm quen với hệ thống các dạng bài tập cảm thụ thơ văn. Bởi ở các bài tập đó, đọng lại cái hay cái đẹp của cuộc đời nhờ tài năng của người nghệ sỹ hay nói một cách khác đó cũng chính là cái hay, cái đẹp của chính cuộc sống mà chúng ta đang sống và sẽ sống cho tương lai. Nghĩa là các em sẽ có cảm xúc nhiều hơn trước cuộc đời. Cô nhớ đến một nhà văn đã từng nói:" Người sống nhiều nhất không phải là người nhiều tuổi nhất, mà là người cảm xúc nhiều nhất trước cuộc đời".

Vậy các em hãy tập làm các bài tập cảm thụ thơ văn thật giỏi thật thú vị- giống như thưởng thức một bộ phim hay, một món ăn ngon, nghe một bài hát đắm say... đó là một cách học tốt. Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 9 như cô đã giới thiệu với các em là sự tiếp lối "Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 6. 7. 8" Đây là cuốn thứ tư, hệ thống bài tập này được hình thành và phát triển sau gần 4 năm học THCS.

    Vốn hiểu biết về cuộc sống, gia đình, xã hội, kiến thức kỹ năng về văn chương cũng đầy đủ và vững vàng hơn vì thế cảm xúc và suy nghĩ của các em cũng sẽ sâu sắc hơn. ở phần bài tập cảm thụ thơ văn này gồm nhiều dạng bài tập chuyên sâu, nhiều dạng bài khó hơn so với các bài tập thực hành ở phần một. Nhưng lại rất hay, vì thế khi thực hành nhiều lần với các dạng này các em sẽ tiến bộ không ngừng trong việc học văn.

           Bài tập số 12tr 145 là một ví dụ:

Đề bài: Phân tích cảnh mùa xuân trong câu thơ cổ Trung Quốc:

                                     "Phương thảo liên thiên bích

                                       Lê chi sổ điểm hoa"

           ( Cỏ thơm liền với trời xanh- Trên cành lê có mấy bông hoa)

Với cảnh mùa xuân trong câu thơ Kiều: (Cỏ non xanh tận chân trời- Cành lê trắng điểm một vài bông hoa). Để tiếp thu sự sáng tạo của Nguyễn Du có thể nói đây là một bài tập ngắn ngọn nhưng rất đặc sắc vì nó vừa phát huy vốn cảm thụ thơ của học sinh vừa mở ra sự liên hệ so sánh giữa hai tác giả, hai phong cách khác nhau

       Ở thơ cổ Trung Quốc cách viết của tác giả là thể ngũ ngôn (5 chữ) cảnh mùa xuân hiện ra trước mắt chúng ta là một thảm cỏ xanh và trên phông nền của thảm cỏ xanh ấy có cành lê điểm mấy bông hoa. Cảnh mùa xuân hiện lên trước mắt chúng ta vì thế thật đơn điệu. Nhưng đến với Nguyễn Du nhà thơ đã biến đổi tài  tình sang thể thơ lục bát (6/ 8) Vì thế câu thơ trở lên giầu sức biểu cảm hơn: "Cỏ non xanh tận chân trời". Trên phông nền màu xanh của cỏ, của trời nổi bật nên màu "trắng" của hoa lê. Sự điểm xuyết, chấm phá tài tình của Nguyễn Du làm cho bức tranh mùa xuân càng trở nên tươi mới, sống động, lung linh và huyền diệu hơn. Qua đó ta cũng thấy được sự tiếp thu văn thơ cổ Trung Quốc và sự sáng tạo tài tình của đại thi hào Nguyễn Du. Sẽ là thiếu sót nếu như cô không giới thiệu với các em một đặc điểm của cuốn sách các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn 9 là cách tạo các dạng bài tập cũng có sự đổi mới, có tính khái quát, kiểu loại đa dạng và có chọn lọc Ngoài việc đưa vào các bài tập bám sát chương trình SGK ngữ văn 9 như: Bếp lửa của nhà thơ Băng Việt, Tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật...

          Phần ba: Hướng giải các bài tập (161-178)

Để đến với lời bình tâm đắc ấn tượng của tác giả Tú Anh về bài thơ "Cuộc chia li màu đỏ" của Nguyễn Mĩ một bài thơ chàn đầy màu sắc lãng mạn và tinh thần lạc quan... "Cái tài tình của bài thơ chính là trong thơ có hoạ, có thơ, có phim trong thơ là...thơ! " Đồng thời tìm lời giải đáp cho 135 bài tập ở 5 chương phần một cuốn sách và 25 bài tập cảm thụ văn dành cho.

         Phần phụ lục: Các bài tự luận (từ 179 - 275)

Đây cũng là phần rất bổ ích đối với học sinh, 91 trang sách của phần này không chỉ đem đến cho các em một số bài tự luận Ngữ văn 9 phù hợp với mục đích ôn luyện kiến thức cho các em tham khảo mà còn giúp các em ôn luyện, rèn luyện kỹ năng làm văn một cách tổng hợp, tạo điều kiện để các em tập làm quen với cấu trúc các dạng đề thi, đề kiểm tra. Đặc biệt là sau mỗi đề thi, đề kiểm tra đều có lời giải đáp cho học sinh.

         Có thể thâý rằng: Cấu trúc nội dung cuốn sách  được tác giả viết với bố cục rất rõ ràng, lôgíc, mạch lạc, khoa học, phù hợp với cách sắp xếp chương trình và SGK Ngữ văn 9. Nội dung cuốn sách cũng đi từ đơn giản đến phức tạp, từ dễ đến khó. Đặc biệt là sự kết hợp nhịp nhàng giữa lý thuyết và phần bài tập thực hành. ở phần bài tập thực hành tác giả đã đưa ra nhiều văn bản rất hay và đặc sắc, mới mẻ tạo hứng thú cho học sinh, có mở rộng nâng cao gắn liền với đời sống xã hội và phù hợp với trình độ nhận thức của các em. Đó là một hệ thống các bài tập, các câu hỏi khoa học, đa dạng nhằm nâng cao tri thức cho học sinh. Nghĩa là học sinh được hoạt động, được thực hành thực sự và tích cực để hiểu và làm bài một cách chủ động. Đáp ứng được những yêu cầu của phương pháp dạy học mới. Tác giả Cao Bích Xuân hy vọng với cuốn sách này sẽ giúp các em hướng giải quyết một số vấn đề khó khi học môn Ngữ văn ở lớp 9, phần nào giúp các em tìm ra con đường đến với tình yêu văn học, các em thấy rất thuận lợi nếu như muốn học môn Ngữ văn trong nhà trường. Ngoài mục đích rèn luyện cho học sinh lớp 9 kĩ năng, bồi dưỡng kiến thức thơ văn, trau dồi tư tưởng , tình cảm học sinh lứa tuổi THCS. Các dạng bài tập trong cuốn sách còn hướng tới mục đích giúp học sinh lớp 9 ôn luyện nắm chắc kiến thức cấp THCS theo chương trình Ngữ văn 9 trong toàn quốc và hướng tới đề thi vào lớp 10 THPT, vươn tới các lớp theo nguyện vọng, sở thích cá nhân của các em.

Cuốn sách được hình thành thực tế sinh động và đã được thể nghiệm. Cô tin rằng cuốn sách sẽ là người bạn đồng hành, tin cậy với các em học sinh lớp 9, giúp các em tiếp cận môn Ngữ văn lớp 9 dễ dàng hơn, có hiệu quả hơn. So với chương trình lớp 6.7.8 chương trình Ngữ văn lớp 9 phong phú hơn nhiều. Từ 140 tiết/ năm đối với 6,7,8 lớp 9 là 175 tiết/ năm- nhiều hơn bất cứ một môn học nào khác. Điều đó cũng nhắc nhở các em rằng hãy dành cho môn học này một sự quan tâm đích đáng.

Nói như lời giáo sư Vũ Ngọc Khánh: " Nếu như học giỏi văn thì ta cũng rất rộng đường để đóng góp sức mình vào việc xây dựng một xã hội tốt đẹp, biết đâu sẽ chấp cách cho chúng ta bay tới những ước mơ của mình".

          Cô hy vọng rằng cuốn sách “Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn  lớp 9” mà cô đang giới thiệu với các em sẽ vinh dự góp phần cùng với việc giảng dạy của các thầy giáo, cô giáo làm bừng sáng lên trong tâm hồn các em tình yêu tiếng việt, tình yêu văn học. Đem đến cho mọi người cảm hứng lành mạnh và niềm vui về những mầm non văn học đáng quí. Vậy các em còn chần chừ gì nữa, hãy đến với Thư viện của nhà trường, đón đọc những điều bổ ích từ cuốn sách này.

           Cô mong các em hãy sử dụng cuốn sách một cách sáng tạo và thiết thực nhất để bồi dưỡng, nâng cao năng lực môn Ngữ văn lớp 9. Qua buổi giới thiệu sách hôm nay thay mặt thư viện nhà trường chúc các em học sinh giỏi môn Ngữ văn nói riêng và học sinh giỏi các môn văn hóa nói chung đạt thành tích cao nhất trong kỳ thi học sinh giỏi Tỉnh diễn ra vào ngày 12.01 sắp tới.